Шрифт:
Закладка:
Данный эпизод демонстрирует, с одной стороны, что в северной Италии уже во второй половине IV в. широко применялась практика назначения митрополитом, каковым являлся Амвросий, легата в лице Сиагрия Веронского, призванного исполнять постановления митрополичьего синода, а с другой стороны, из вышеизложенного явствует, что каноническая практика Медиоланской Церкви прочно усвоила принцип, высказанный папой Дамасом, согласно которому недоказанное обвинение оборачивается в суде против обвинителя: «Calumniator, si in accusatione defecerit, talionem recipiat»[428] («Лжесвидетель, если не докажет обвинение, примет возмездие, равное по тяжести наказанию, полагающемуся обвиненному в случае подтверждения вины»). Данный судебный принцип впоследствии будет усвоен Западной Церковью и войдет в XII столетии в «Decretum Gratiani».
Аквилейский Собор 3 сентября 381 г.[429]
Concilium Aquiliense a. 381.
Gesta episcoporum Aquileia adversum haereticos arrianos
1. Suagrio et Eucherio uiris clarissimis consulibus, III nonas septembres, Aquileiae in ecclesia considentibus cum episcopo Aquileiensium ciuitatis Valeriano Ambrosio Eusebio Limenio Anemio Sabino Abundantio Artemio Constantio Iusto Filastro Constantio Theodoro Almachio Domnino Amantio Maximo Felice Bassiano Numidio Ianuario Proculo Heliodoro Iouino Felice Exsuperantio Diogene Maximo Machedonio Cassiano Marcello et Eustasio episcopis,
2 Ambrosius episcopus dixit: Diu citra acta tractauimus. At quoniam tanta sacrilegia a parte Palladi ac Secundiani nostris auribus ingeruntur, ut difficile quisquam credat tam aperte eos blasfemare potuisse, uel ne qua ipsi calliditate dicta sua postea negare conentur, licet de tantorum sacerdotum testificatione dubitari non queat, tamen quoniam omnibus episcopis placet, fiant acta, ut unusquisque professionem suam postea negare non possit. Quid igitur uobis, sancti uiri, placeat declarandum est.
Omnes episcopi dixerunt: Placet.
Ambrosius episcopus dixit: Disceptationes nostrae ex rescripto imperiali firmandae sunt. – Et adiecit: Legatur.
3. Sabinianus diaconus recitauit: «Ambigua dogmatum reuerentia ne dissideant sacerdotes quam primum experiri cupientes, conuenire in Aquileiensium ciuitatem ex diocesi meritis excellentiae tuae credita episcopos iusseramus. Neque enim controuersiae dubiae sententiae rectius poterant expediri quam si obortae altercationis interpretes ipsos constituissemus antistites, ut uidelicet a quibus proficiscuntur instituta doctrinae, ab isdem discordis eruditionis repugnantia soluerentur.
4. Neque sane nunc aliter iubemus ac iussimus, non inuertentes praecepti tenorem, sed superfluam conuenarum copiam recolentes. Nam quod Ambrosius et uitae merito et Dei dignatione conspicuus episcopus Mediolanensium ciuitatis ibi multitudinem non opus esse suggerit ubi ueritas non laboraret in pluribus, si locata esset in paucis, seque eorum qui contra astarent assertionibus et sacerdotes uicinarum ex Italia ciuitatum satis abundeque sufficere posse suggerit, abstinendum uenerabilium uirorum fatigatione censuimus, ne quis uel maturo aeuo grauis uel corporali debilitate confectus uel laudabili paupertate mediocris insuetas repetat terras. Et reliqua».
5. Ambrosius episcopus dixit: Ecce quod christianus constituit imperator. Noluit iniuriam facere sacerdotibus, ipsos interpretes constituit episcopos. Ac per hoc quoniam in sacerdotali concilio consedimus, responde ad ea quae tibi proponuntur. Arri epistula lecta est; etiam nunc recitabitur, si tibi uidetur. A principio habet blasfemias, solum Patrem aeternum dixit. Si tibi uidetur quod Dei Filius sempiternus non sit, hoc ipsum quemadmodum uis astrue; si damnandum putas, damna. Euangelium praesens est et Apostolus, omnes Scripturae praesto sunt. Vnde uis astrue, si putas non esse Dei Filium sempiternum.
6. Palladius dixit: Vestro studio factum est ut non esset generale et plenum concilium. Absentibus consacerdotibus nostris nos de fide dicere non possumus. Ambrosius episcopus dixit: Qui sunt consortes uestri? Palladius dixit: Orientales episcopi.
7. Ambrosius episcopus dixit: Interim quia superioribus temporibus concilium sic factum est ut Orientales in Orientis partibus constituti haberent concilium, Occidentales in Occidente, nos in Occidentis partibus constituti conuenimus ad Aquileiensium ciuitatem iuxta imperatoris praeceptum. Denique etiam praefectus Italiae litteras dedit ut, si uellent conuenire, in potestate haberent. Sed quia scierunt consuetudinem huiusmodi ut in Oriente Orientalium esset concilium, intra Occidentem Occidentalium, ideo putauerunt non esse ueniendum.
8. Palladius dixit: Imperator noster Gratianus iussit Orientales uenire. Negas tu iussisse eum? Ipse imperator nobis dixit se Orientales iussisse uenire. Ambrosius episcopus dixit: Vtique iussit, qui non prohibuit huc uenire.
Palladius dixit: Sed ne uenirent tua petitio fecit. Sub specie falsae uoluntatis hoc impetrasti et distulisti concilium.
9. Ambrosius episcopus dixit: Non opus est, euagasti diutius. Responde nunc: bene dixit Arrius solum sempiternum Patrem, et secundum Scripturas hoc dixit an non?
Palladius dixit: Non tibi respondeo.
Constantius episcopus dixit: Non respondes qui tamdiu blasfemasti?
Eusebius episcopus dixit: Sed debes simpliciter fidei tuae prodere libertatem. Si te gentilis exigeret quemadmodum in Christum crederes, confiteri erubescere non deberes.
10. Sabinus episcopus dixit: Tu petisti ut responderemus. Hodie ex uoluntate tua et urguente te conuenimus et non expectauimus reliquos fratres qui poterant uenire. Proinde non tibi est liberum euagari. Christum dicis esse creatum aut sempiternum dicis esse Filium Dei?
Palladius dixit: Dixi tibi, nos ideo scripsimus uobis ut ueniremus et conuinceremus quod non recte fecissetis subripere imperatori.
Ambrosius episcopus dixit: Legatur epistula Palladi, utrum nobis hoc mandauerit, et docebitur quod etiam nunc fallit.
Palladius dixit: Legatur plane.
Episcopi dixerunt: Imperator cum praesens esset Sirmio, tu illum interpellasti an ipse te compulit? – Et adiecerunt: Quid ad