568

Coxe W. Travels into Poland, Russia, Sweden and Denmark. Dublin, 1784. T. 1. S. 140; Nowe odmiany w geografii zaszłe od r. 1806 aż do r. 1811 z krуtkim opisem Xięstwa Warszawskiego [Anonim]. Wrocław, 1811. S. 46.

569

Это началось уже в годы правления короля Августа III Саксонского (Kitowicz J. Opis obyczajуw. S. 277, 278). Аналогично поступали в царствование следующего монарха (Dalsze wystawienie Polityczne Kraiуw. Polska «Pamiętnik Polityczny i Historyczny Przypadkуw, Ustaw, Osob, Mieysc i Pism wiek nasz szczegulniey interessuiących». 1783 (kwiecień). T. 1. S. 357). См. также: Łyszkowski S. Hodowla koni czyli Nauka żywienia, rozmnażania, pielęgnowania koni i ulepszania rass znikczemnionych, a utrzymania szlachetnycr[!] w pierwotnйj czystości […]: według zasad najzaszczytniйj znanych miłośnikуw chowu koni i uczonych weterynarzy, z zastosowaniem do okoliczności i postrzeżeń w naszym kraju praktykowanych wyłożone. [Obejmujący nauke chowu i ulepszania koni tudzież wiadomości o chodzie i początkowйm ćwiczeniu młodzieży jakoteż sztukę dobrego okucia]. Warszawa, 1842. T. 1. S. 59.

570

Łyszkowski S. Poradnik hodowli i weterynaryi dla ziemianina czyli Najnowsze teoretyczne i praktyczne prawidła hodowania, rozmnażania, ulepszania i pielęgnowania zwierząt domowych, osobliwie koni, bydła i owiec; jako też sposoby zabezpieczenia ich zdrowia; rozpoznawania i leczenia wszelkich chorуb z dzieł […] kompletnie zebrane, i w języku polskim wyłożone. T. 1, zawierający ogуlną hodowlę zwierząt domowych, szczegółową hodowlę koni i weterynaryą końską. Warszawa, 1839. S. 105. Этот источник обнаружил и в 2010 году представил публике Дариуш Велец.

571

Ibid. S. 61.

572

Łyszkowski S. Hodowla koni czyli Nauka żywienia, rozmnażania, pielęgnowania koni i ulepszania rass znikczemnionych, a utrzymania szlachetnycr[!] w pierwotnйj czystości […]: według zasad najzaszczytniйj znanych miłośnikуw chowu koni i uczonych weterynarzy, z zastosowaniem do okoliczności i postrzeżeń w naszym kraju praktykowanych wyłożone. T. 1, [Obejmujący nauke chowu i ulepszania koni tudzież wiadomości o chodzie i początkowйm ćwiczeniu młodzieży jakoteż sztukę dobrego okucia]. Warszawa, 1842. S. 37.

573

Ibidem.

574

Ibidem.

575

Łyszkowski S. Op. cit. S. 38.

576

Sarnicki S. Księgi hetmańskie. S. 207.

577

Перевод с: Starowolski Sz. Wojownicy sarmaccy / tłum. J. Starnawski. Warszawa, 1978. S. 286. В оригинале: «Generosissimorum equorum […] studiosissimus» (S. Starovolsci[i], Sarmatiae bellatores. Coloniae Agrippinae, 1631. S. 239).

578

Dzieduszycki J. Traktat o poprawie albo dodaniu perfekcji koniom polskim, wyd. S. Przyłęcki jako: Obserwacye należące do koni i stad polskich, napisane w r. 1705, z rękopisu Biblioteki Załuskich po raz pierwszy w druku. Lwуw, 1852. S. 23.

579

Opisanie wybornego gospodarstwa w dobrach Szczorse do JW. Chreptowicza Podkanclerzego Litt: należących w Woiewodztwie Nowogrodzkim leżących, «Pamiętnik Polityczny i Historyczny Przypadkуw, Ustaw, Osob, Mieysc i Pism wiek nasz szczegulniey interessuiących». 1783 (maj). T. 1. S. 539.

580

Dalsze wystawienie. S. 357, 358.

581

Bernard Sępiński Stadnik Polski Czyli Traktat Nowy y Zbior roznych ciekawości, y pożytecznych wiadomości O Stadzie […]. Archiwum Państwowe w Krakowie, Archiwum Sanguszkуw, Podh II 212. Tabela między stronami 113 i 114.

582

Niemcewicz J. U. Pamiętniki czasуw moich / oprac. J. Dihm. Warszawa, 1958. T. 2. S. 126; Niemcewicz J. U. Pamiętniki czasуw moich. Dzieło pośmiertne Juliana Ursyna Niemcewicza / oprac. K. U. Niemcewicz. Paryż, 1848. S. 240.

583

Bielski M. Sprawa rycerska według postępku. K. 15v.

584

Łaski S. Spraw i postępkуw. S. 24.

585

Перевод Skworoda P. Warka – Gniezno 1656. Warszawa, 2003. S. 176. В оригинале: «Heic Poloni aliquoties atroci cum clamore in nostros impetum dederunt, firmatoque iltra solitum pede diu nostrorum machinas» (Pufendorf S. De rebus a Carolo Gustavo Sweciae Rege gestis libri septem. Norimbergae, 1696. Р. 147).

586

Перевод Kochowski W. Lata potopu. S. 170. В оригинале: «suos praealtam fostam qua humida agri siccabantur subire iubens, certiori destinatione nostros globis feriret, ipse aduersum framearum ictus interuniente fossa securus: cum interea Mareschallus» (W. Kochowski, Annalivm Poloniae Climacter Secvndvs. Bella Sueticum, Transyluanicum, Moschouiticum, aliasq[ue] res gestas ab Anno 1655, ad Annum 1661, inclusiue continens. Krakуw, 1688. S. 131).

587

Diariusz drogi Krуla. S. 158.

588

Абсурдное сленговое название полупик, повсеместно распространенное в современной историографии, – «свиные перья» – произошло от двусмысленного перевода со шведского и немецкого. Синхронный латинский термин – «pilis suillis» или «кабанья щетина» – позволяет нам без искажений понять оригинальный эпитет. (Johannis Loccenii Historiae Svecanae, A primo Rege Sveciane usque ad Carolum XI. … 1676. S. 554). – Примеч. О. А. Курбатова.

589

Kunowski J. Ekspedycyja inflantska 1621 roku / oprac.: W. Walczak, K. Łopatecki. Białystok, 2007. S. 118.

590

Montecuccoli R. Sulle Battaglie // Barker T. M. The Military Intellectual and Battle. Raimondo Montecuccoli and the Thirty Years War. New York, 1975. S. 118, 119.

591

Łoś J. Pamiętnik towarzysza. S. 70; M. Dyakowski, Dyaryusz wideńskiej okazyji / oprac. J. A. Kosiński, J. Długosz. Warszawa, 1983. S. 89; Naronowicz-Naroński J. Budownictwo wojenne. S. 226, 227.

592

Łoś J. Pamiętnik towarzysza. S. 101.

593

Naronowicz-Naroński J. Op. cit. S. 227.

594

Marchocki M. Ś. Historia moskiewskiej. S. 73, 74.

595

Szymanowski S. H. Mars Sauromatski. S. 82, 83.

596

Pamiatka wieczney slawy Iaśnie Wielmożnego Iego Mości P. Andrzeia z Dambrowic Firleia woiewody sendomirskiego, Woysk Koronnych Hetmana, brak miejsca druku. 1650. S. 115, 116.

597

Следует отметить, что