vertellen alsmen out is. Over het ontstaan en de inhoud van het Itinerario’, in: Roelof van Gelder, Jan Parmentier and Vibeke Roeper (eds.), Souffrir pour parvenir. De wereld van Jan Huygen van Linschoten (Haarlem 1998) 135 – 151. Postema, Jan, Johan van den Corput 1542 – 1611. Kaartmaker, vestingbouwer, krijgsman (Kampen 1993).

Posthumus, N. W., Geschiedenis van de Leidse lakenindustrie, 3 vols. (The Hague 1908 – 1939).

–, ‘Eene kartelovereenkomst in de zeventiende eeuw in den Amsterdamschen zijdehandel’, Economisch-Historisch Jaarboek, 6 (1920) 215 – 222.

–, ‘De industriële concurrentie tussen Noord en Zuid. Nederlandse nijverheidscentra in de XVIIe en XVIIe eeuw’, in: Mélanges d’histoire offerts à Henri Pirenne (Brussels 1926) 369 – 378.

–, ‘De neringen in de Republiek’, Mededelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen, Afdeling Letterkunde 84 (Amsterdam 1937).

–, ‘Kinderarbeid in de zeventiende eeuw’, Economisch-Historisch Jaarboek, 22 (1943) 48 – 67.

–, De uitvoer van Amsterdam 1543 – 1545 (Leiden 1971).

Postma, C., Het hoogheemraadschap van Delfland in de middeleeuwen 1290 – 1589 (Hilversum 1989).

Prak, M., Gezeten burgers. De elite in een Hollandse stad. Leiden 1700 – 1780 (Amsterdam 1985).

–, ‘Sociale geschiedschrijving van Nederlands ancien régime’, Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis, 14 (1988) 133 – 159.

Prakash, Om, T he Dutch East India Company and the economy of Bengal 1630 – 1720 (Princeton 1985).

Prevenier, W. and W. P. Blockmans, De Bourgondische Nederlanden (Antwerpen 1983).

Price, J. L., Holland and the Dutch Republic in the seventeenth century. The politics of particularism (Oxford 1994).

Priester, Peter, De economische ontwikkeling van de landbouw in Groningen 1800 – 1910. Een kwalitatieve en kwantitatieve analyse (Wageningen 1991).

–, Geschiedenis van de Zeeuwse landbouw circa 1600 – 1910 (Wageningen 1998).

Pringsheim, Otto, Beiträge zur wirtschaftlichen Entwicklungsgeschichte der Vereinigte Niederlande im 17. und 18. Jahrhundert (Leipzig 1890).

Prooije, L. A. van, ‘De invoer van Rijns hout per vlot 1650 – 1795’, Economischen SociaalHistorisch Jaarboek, 53 (1990) 30 – 79.

–, ‘Dordrecht als centrum van de Rijnse houthandel in de 17e en 18e eeuw’, Economischen Sociaal-Historisch Jaarboek, 55 (1992) 143 – 158.

–, ‘Verspreiding van houtzaagmolens in de tijd van de Republiek’, in: J. C. Coppens et al.’, Vierhonderd jaar houtzagen met wind (Sprang-Capelle 1996) 33 – 40.

Prud’homme van Reine, R. B., Jan Hendrik van Kinsbergen (1735–1819). Admiraal en filantroop (Amsterdam 1990).

Pullan, Brian (ed.), Crisis and change in the Venetian economy in the sixteenth and seventeenth centuries (London 1968).

Puijenbroek, F. J. M., Onder de voet gelopen. Het ontstaan en verdwijnen van de kleinnijverheid na 1800: de Brabantse klompenmakerij (Tilburg 1969).

Puype, J. P., ‘‘Guns and their handling at sea in the 17th century: a Dutch point of view’, Journal of the Ordnance Society, 2 (1990) 11 – 23.

–, ‘Introduction of the carronnade into Dutch naval service in the late 18th century’, in: Robert D. Smith (ed.), British naval armaments (London 1989) 29 – 39.

Quaisar, A. J., The Indian response to European technology and culture A. D. 1498 – 1707 (Delhi 1982).

Raa, F. J. G. ten and F. de Bas, Het Staatsche leger 1568 – 1795, 10 vols. (Breda 1911 – 1964).

Raben, Remco, Batavia and Colombo. The ethnic and spatial order of two colonial cities, 1600 – 1800 (Leiden 1996).

Radkau, Joachim, Technik in Deutschland vom 18. Jahrhundert bis zur Gegenwart (Frankfurt am Main 1989).

Räder im Fluss. Die Geschichte der Nürnberger Mühlen (Nuremberg 1986).

Raedts, C. E. P. M., ‘Goossen van Vreeswijk, een Nederlandse «Bergmeester» van grote betekenis’, Studies over de sociaal-economsiche geschiedenis van Limburg, 7 (1962) 41 – 89.

Raistrick, Arthur, Dynasty of iron founders. The Darbys and Coalbrookdale (London 1953). Ramsay, G. D., The Wiltshire woollen industry in the sixteenth and seventeenth centuries (London 1965).

Rapp, R. T., ‘The unmaking of the Mediterranean trade hegemony. International trade rivalry and the Commercial Revolution’, Journal of Economic History, 35 (1975) 499 – 525.

–, Industry and economic decline in seventeenth-century Venice (Cambridge Mass. 1976).

Ravesteyn, L. J. CJ. van, ‘Van een oude suikertrafiek en een oud Rotterdams bedrijf ’, Rotterdams Jaarboekje, 3de reeks, 5 (1937) 94 – 126.

Ravesteyn, W. van, Onderzoekingen over de economische en sociale ontwikkeling van Amsterdam gedurende de XVe en het eerste kwart der XVIIe eeuw (Amsterdam 1906).

Raychaudhuri, T., Jan Company in Coromandel 1605 – 1690. A study in the interrelations of European commerce and traditional economy (The Hague 1962).

Raynaud-Nguyen, I., ‘Lucas Jansz. Waghenaer et l’hydrographie française’, in: Lucas Jansz. Waghenaer van Enchuysen. De maritieme cartografie in de Nederlanden in de zestiende en het begin van de zeventiende eeuw (Enkhuizen 1984) 96 – 103.

Ree-Scholtens, G. F. (ed.) van der, Deugd boven geweld. Een geschiedenis van Haarlem, 1245 – 1995 (Hilversum 1995).

Reesse, J. J., De suikerhandel van Amsterdam van het begin der 17e eeuw tot 1813 (Haarlem 1908).

Regtdoorzee Greup-Roldanus, S. C., Geschiedenis der Haarlemmer bleekerijen (The Hague 1936).

Reichwein, G., ‘Schelpkalkbranderijen’, Industriële Archeologie, 15 (1985) 60 – 74.

Reinders, H. R., Modderwerk (Lelystad 1978).

Reinders, P. and Th. Wijsenbeek-Olthuis (eds.), Koffie in Nederland. Vier eeuwen cultuurgeschiedenis (Delft/Zutphen 1994).

Reinders Folmer-van Prooijen, C., Van goederenhandel naar slavenhandel. De Middelburgsche Commercie Compagnie 1720 – 1755 (Middelburg 2000).

Reininghaus, W. ‘Wanderungen von Handwerkern zwischen Hohem Mittelalter und Industrialisierung. Ein Versuch zur Analyse der Einflußfaktoren’, in: G. Jaritz en A. Müller (eds)., Migration in der Feudalgesellschaft (Frankfurt 1988) 179 – 237.

Reith, R. Arbeit und Lebensweise im städtischen Handwerk. Zur Sozialgeschichte Augsburger Handwerksgesellen im 18. Jahrhundert (1700–1806) (Göttingen 1988).

–, ‘Arbeitsmigration und Technologietransfer in der Habsburgmonarchie in der zweiten Hälfte des 18. Jahrhunderts – Die Gesellenwanderung aus der Sicht der Kommerzienkonzesse’, Blätter für Technikgeschichte, 56 (1994) 9 – 33.

–, ‘Zunftiges Handwerk, technologische Innovation und protoindustriellen Konkurrenz. Die Einführung der Bandmühle und der Niedergang der Augsburger Bortenmacherhandwerks vor der Industrialisering’, in C. Grimm (ed.), Aufbruch ins Industriezeitalter, vol. 2 (Munich 1985) 238 – 249.

–, ‘Arbeitsmigration und Gruppenkultur deutscher Handwerksgesellen im 18. und frühen 19. Jahrhundert’, Scripta Mercaturae, 23 (1989) 1 – 35.

Renes, J., ‘Het begin van het slagturven in Nederland’, Historisch-Geografisch Tijdschrift, 1 (1983) 6 – 7.

Reuter, O., Die Manufaktur im fränkischen Raum (Stuttgart 1961).

Reyne, A., ‘Nieuwe suikerrietvariëteiten tegen het einde der 18de eeuw in Suriname ingevoerd’, West-Indië. Landbouwkundig tijdschrift, 6 (1921) 20 – 26.

–, ‘Geschiedenis van de cacaocultuur in Suriname’,