katoenspinnerij’, 175 – 183.

907

Schweizer, ‘Spinnewielverbeteringen’, 58 – 59, 61 – 62.

908

Sneller, ‘Mechanische katoenspinnerij’, 178 note 1, Van Gurp, Brabantse stoffen, 213 – 215.

909

Nemnich, Original-Beiträge, I, 47, Van Gurp, Brabantse stoffen, 214.

910

Birmingham Reference Library, Boulton & Watt Papers, Box 36 no. 19 Van Liender to Boulton & Watt 17 May 1803.

911

Birmingham Reference Library, Boulton & Watt Papers, Box 36 no. 19 Van Liender to Boulton & Watt 25 March 1805.

912

Birmingham Reference Library, Boulton & Watt Papers, Box 37 letterbook pp. 241 – 242 Boulton & Watt to Van Heukelom & Son 23 January 1815.

913

Birmingham Reference Library, Boulton & Watt Papers, ‘Catalogue of old engines’ pp. 246 – 247, engine book no. 248 pp. 177 – 183 and no. 246 pp. 393 – 399, portfolio 915. Паровые двигатели около 1820 г. также появились на хлопкопрядильных фабриках в районе Эйндховена, см. Gurp, Brabantsestoffen, 214.

914

Witsen, Architectura navalis, 228 – 229, Van Yk, Nederlandsche scheepsbouw, 17 – 19.

915

Bruijn, ‘Engelse scheepsbouwers’, 19 – 20, Van Bruggen, ‘Aspecten’, 37 – 38.

916

Bruijn, Admiraliteit van Amsterdam, 9 – 12, Hoving and Lemmers, In tekening gebracht, 33 – 35.

917

Roberts (ed.), Eighteenth century shipbuilding, 25, Lemmers, Techniek op schaal, 49 – 57, Hoving and Lemmers, In tekening gebracht, 71 – 76.

918

Bruijn, ‘Engelse scheepsbouwers’, 20, Van Bruggen, ‘Aspecten’, 38, Van Bruggen, ‘Schepen’, 48, Bruijn, Gaastra and Schöffer (eds.), Dutch-Asiatic shipping, т. 1, 46 – 47, см. также на стр. 51 о более позднем британском влиянии в производстве листовой меди.

919

Duhamel du Monceau, Grondbeginselen van de scheepsbouw of werkdadige verhandeling der scheepstimmerkunst.

920

Van Bruggen, ‘Beschouwing’, 10, 14 – 15, De Booy and Engel, Van erfenis tot studiebeurs, 276 – 277, Nationaal Archief, AA Aanhangsel XII (Coll.Florijn) nr. 2, lists 24 May and 24 June 1803.

921

Van Bruggen, ‘Beschouwing’, 39 – 40.

922

Lemmers, Techniek op schaal, 81 – 83, 127, Van Bruggen, ‘Schepen’, 48 – 49, Van Beeck Calkoen, Wiskundige scheepsbouw.

923

Hoving and Lemmers, In tekening gebracht, 130 – 132.

924

Nationaal Archief, AA Aanhangsel XII (Collectie Florijn) nr. 2, lists of books 24 May 1803 and 24 June 1803.

925

Mentink, ‘Fabricage’, 25 – 26.

926

Pritchard, Louis XV’s Navy, 150 – 155.

927

KB The Hague Ms. 74 H 50 ‘Journal du voyage fait en Hollande avec M. de Malesherbes en 1776’ (by Bonaventure Le Turc), f. 138.

928

Calendar of Home Office Papers George III 1766 – 1769, 33 no. 107.

929

NHA Haarlem Stadsarchief rood 71 (kast 2.7.3) I 118 – 120 res. Burgemeesters and regeerders 29 april and 2 June 1778; I owe this reference to Jaap Vogel.

930

Birmingham Reference Library, Boulton & Watt papers, box 36 Van Liender to Boulton & Watt 15 April and 19 April 1803. Portfolio nr. 395 Mr. Van Liender for H. de Heus 29 July 1807, Maclean, ‘Koperindustrie’, 42, Diederiks, Stad in verval, 179 – 180.

931

Wijsenbeek-Olthuis, Achter de gevels, 70 – 71.

932

Zappey, Weesp, 180 – 183, Van Gelder, ‘Twee negotiaties’, 250 – 251, Wijsenbeek-Olthuis, Achter de gevels, 69, NHA, Archief Maatschappij van Nijverheid en Handel 33/34 no. 15 letters Jan van der Aa 23 May 1785 and Johannes Gibben 1 June 1785.

933

AN F 12 1501 minutes of deliberations between the Intendant and sugar refiners of La Rochelle 18 October 1708.

934

Murray, ‘Rotterdamse toeback-coopers’, 61, Roessingh, Inlandse tabak, 401.

935

Visser, Verkeersindustrieën, 121 – 123, Birmingham Reference Library, Boulton & Watt Papers, Box 36 nr. 18 Van Liender to Watt 5 November 1797 and 7 January 1798, copy letter Boulton & Watt to Van Liender 16 November 1797.

936

GA Rotterdam OSA 4987 f. 105v petition Johan Baijer 29 November 1783.

937

Van Bavel and Van Zanden, ‘Jump-start’, 526.

938

Машиностроительного завода (лат.). – Прим. перев.

939

Smit, Katoendrukkerij, 153; источник этой статистики – датированный 1788 г. запрос на субсидии к Штатам Голландии от амстердамских ситцепечатников; cf. Buter, ftadans getouwen, 39, where the figure is inflated to 22,000 families.

940

Rosendaal, Bataven, 62, 64, 84, 578 – 584.

941

Dibbits, Nederland-waterland, 14, De Roever, Leeghwater, 204, Mayhew, Rural settlement, 56 – 58, 71.

942

Cunningham, Alien immigrants, 164 – 171, Eßer, Niederländische Exulanten, 21 – 29, Ormrod, The Dutch in London, passim, Schilling, Niederländische Exulanten, passim, ‘Die Niederländische Exulanten’, Bricka and Laursen (eds.), Kancelliets Brevbøger, IV 379 2 September 1568 Bütfering, ‘Niederländische Exulanten in Frankenthal’, Szper, Nederlandsche nederzettingen, 37 – 38, 58 – 71.

943

Szper, Nederlandsche nederzettingen, 95, 190–228..

944

Luu, Immigrants London, 101–106, Harris, Two Netherlanders, 80, Bricka and Laursen (eds.), Kancelliets Brevbøger, III, 676 24 October 1565, RA Copenhagen, Tyske Kancelli, Udenrigske Afdeling, Speciel del, Nederlanderne I, letter Stadholder William of Orange to King Frederik II, 10 December 1565.

945

See e.g. Grundmann, ‘Auf den Spuren’, Kausche, ‘Hamburg’, Sillem, ‘Zur Geschichte der Niederländer’, Köhn, ‘Ostfriesen und Niederländer’, Ormrod,